Problem alergii pokarmowej
Specjalistka wyjaśnia, czym różni się alergia pokarmowa od nietolerancji pokarmowej
Jak rozpoznać i leczyć alergie i nietolerancje pokarmowe - wyjaśnia dr Patrycja Szachta, ekspert programu Porcja Pozytywnej Energii, dyrektor ds. naukowych Centrum Medycznego VitaImmun.
Alergie pokarmowe nie są pojęciem jednorodnym. Do najlepiej poznanych reakcji alergicznych należy alergia natychmiastowa, czyli związana z wytwarzaniem przeciwciał IgE (typu 1). Do głównych czynników sprzyjających coraz częstszemu jej występowaniu należy między innymi wyjałowienie środowiska oraz jego zanieczyszczenie. Alergia IgE - zależna zwana jest natychmiastową, gdyż reakcja uczuleniowa pojawia się bezpośrednio po kontakcie z alergenem. Do najczęstszych objawów wskazujących na problem z alergią natychmiastową zaliczyć należy objawy skórne, problemy ze strony przewodu pokarmowego, jak również układu oddechowego, a nawet będący bezpośrednim zagrożeniem życia szok anafilaktyczny (nagła i ostra reakcja alergiczna). Najprostszy podział alergii IgE - zależnej mówi o alergii pokarmowej, wziewnej oraz kontaktowej. W alergii pokarmowej najczęściej uczulają: białko mleka krowiego i jaja kurzego, orzeszki ziemne, soja, pszenica oraz owoce morza i cytrusy. Niestety, opisywana alergia typu 1. ma najczęściej charakter trwały, czyli nie przemija w trakcie dojrzewania, choć często obserwuje się zmianę jej manifestacji (np. atopowe zapalenie skóry - alergia pokarmowa - astma oskrzelowa). Jest to tzw. marsz alergiczny. Leczenie alergii pokarmowej IgE - zależnej ma w związku z tym charakter objawowy (dieta eliminacyjna), choć istnieją doniesienia, że także stosowanie probiotyków może złagodzić objawy alergiczne. Jej diagnozowanie bazuje najczęściej na obserwacjach pacjenta, wywiadzie chorobowym oraz specjalistycznych testach (testy skórne bądź ocena poziomu swoistych przeciwciał IgE na alergeny pokarmowe z krwi).
Alergia natychmiastowa nie jest jedyną niepożądaną reakcją na pokarmy. Problemem są także reakcje pojawiające się ze znacznym opóźnieniem od momentu spożycia uczulającego pokarmu, których często nie umiemy sami zidentyfikować. Jest to nadwrażliwość pokarmowa IgA i IgG - zależna, zwana także utajoną, opóźnioną alergią pokarmową (typu 3. lub IgE - niezależna).
Ten typ reakcji alergicznej należy traktować jako chorobę cywilizacyjną, gdyż wynika ona z uszkodzenia bariery zlokalizowanej w jelicie cienkim i nie jest uwarunkowana genetycznie.
Uszkodzenie bariery jelitowej, zwane także powszechnie „zespołem nieszczelnego jelita” jest najczęściej wynikiem przebytych chorób, niezdrowej, wysokoprzetworzonej diety, nadużywania leków, stosowania używek, stresu i innych. W konsekwencji dochodzi do utraty selektywnej przepuszczalności bariery i przenikania niewystarczająco strawionych cząsteczek pokarmowych do układu krwionośnego. Powoduje to wytwarzanie przeciwko nim swoistych przeciwciał IgA i IgG i następczy rozwój stanu zapalnego. Jest on niestety cały czas nasilany, gdyż alergizujący nas pokarm jest cały czas obecny w naszej diecie. Większość osób mających problem z utajoną alergią na pokarmy nie jest tego bowiem świadoma. Wynika to nie tylko z długiego czasu, który upływa pomiędzy kontaktem z alergenem, a rozwojem objawów (8-120 godzin), ale także niespecyficznych dla alergii objawów (np. problemy gastryczne, migreny, atopowe zapalenie skóry, nawracające infekcje, nadwaga i otyłość, zespół chronicznego zmęczenia, pogorszenie formy psychofizycznej). Zdiagnozowanie utajonej alergii na pokarmy wymaga przeprowadzenia specjalistycznych testów z krwi na alergię IgA i IgG - zależną. Gdy wiemy już jakie pokarmy nas alergizują, leczenie polega na wdrożeniu diety oraz uszczelnianiu uszkodzonej bariery jelitowej (m.in. za pomocą probiotyków).
Odrębnym zagadnieniem jest nietolerancja pokarmowa, polegająca na niedoborze lub zbyt niskiej aktywności enzymu lub enzymów rozkładających cukry. W przeciwieństwie do alergii, nietolerancje pokarmowe nie angażują układu immunologicznego. Głównym objawem nietolerancji są problemy ze strony przewodu pokarmowego (biegunki, bóle brzucha), które pojawiają się dość szybko po spożyciu nietolerowanego pokarmu. Nietolerancje pokarmowe są dość proste do identyfikacji. Metodami ich identyfikacji są testy oddechowe, a w przypadku nietolerancji wrodzonej testy genetyczne. Leczenie ma charakter objawowy i polega na eliminacji nietolerowanych cukrów z diety.